علت بیماری اگزما + علائم، روش های پیشگیری و درمانی
بیماری اگزما یا درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) یک بیماری جلدی مزمن است که به عنوان یک نوع از التهاب پوست شناخته میشود. این بیماری معمولاً در کودکان ظاهر میشود و ممکن است در طول زمان در برخی از افراد بهبود یابد یا تشدید شود. در این مقاله از مجله تندرستی دیامگ به بررسی دلایل بیماری اگزما، نحوه درمان و علائم این بیماری اشاره می گردد. لازم به ذکر است که مطالب این مقاله فقط جنبه اطلاع رسانی و اگاهی دارد و برای اقدامات و درمان حتما باید به پزشک معالج مراجعه نمائید.
علایم بیماری اگزما شامل قرمزی، خارش، خشکی و التهاب پوست هستند. بافت پوست ممکن است خشک و ترک خورده به نظر برسد و در صورت خارش زیاد، قطرات ریز سفید رنگی که به عنوان پوستههای خشک معروف هستند، ممکن است تشکیل شود. این بیماری میتواند در مناطق مختلفی از بدن از جمله صورت، دستها، پاها، زانوها و آرنجها ظاهر شود.
درمان بیماری اگزما شامل استفاده از مرطوبکنندهها برای حفظ رطوبت پوست، استفاده از کرمها و پمادهای ضد التهابی، استفاده از سورفاکتانتها برای شستشوی ملایم پوست، استفاده از کورتیکواستروئیدها به عنوان داروهای ضد التهابی و در صورت لزوم، مصرف داروهای ضد هیستامین برای کنترل خارش میباشد. همچنین، جلوگیری از عوامل تحریککننده مانند تماس با مواد حساسکننده، استفاده از مواد آرایشی با مواد شیمیایی قوی، استفاده از پوشاک نفسنگهدار و مدیریت استرس نیز در مدیریت بیماری اگزما مهم میباشد.
لازم به ذکر است که مشاوره و درمان مناسب بیماری اگزما باید توسط پزشک متخصص پوسته با توجه به شدت بیماری و ویژگیهای هر فرد تعیین شود.
علت بیماری پوستی اگزما:
علت بیماری اگزما هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. اما چندین عامل میتواند در توسعه این بیماری نقش داشته باشند. فرضیههای احتمالی شامل موارد زیر میشود:
- عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی از بیماری اگزما نشان دهنده نقش ژنتیکی در ابتلای فرد به این بیماری است. ژنهای مرتبط با عملکرد سیستم ایمنی بدن، قابلیت جذب رطوبت پوست و تولید و متابولیسم پروتئینها ممکن است در ارتباط با اگزما باشند.
- نقش سیستم ایمنی: افراد مبتلا به اگزما دارای واکنشی بیش از حد در سیستم ایمنی بدن خود هستند. این واکنش باعث تولید عوامل التهابی در پوست میشود که منجر به قرمزی، خارش و التهاب میشود.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند آلرژنها، تماس با مواد شیمیایی قوی، آشفتگی در رطوبت و دما، استرس اضافی و عفونتهای پوستی میتوانند به فعالسازی بیشتر سیستم ایمنی و تشدید علائم اگزما منجر شوند.
- نقش پوست: پوست افراد مبتلا به اگزما معمولاً خشک و حفاظت ضعیفی دارد. این مسئله باعث تبخیر بیشتر رطوبت از پوست میشود و پوست آسیب پذیرتر میشود.
مهم است بدانید که این فاکتورها ممکن است در هر فرد به صورت مختلف تعامل کنند و عوارض بیماری را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین، برخی عوامل تحریککننده میتوانند در فردی عوارض اگزما را تشدید کنند، اما در دیگران تأثیر نداشته باشند. به هر حال، برای تعیین علت دقیق بیماری اگزما و درمان مناسب، مشاوره پزشک متخصص پوسته توصیه میشود.
بیماری اگزما در کدام قسمت از اندام های بدن رخ می دهد؟
بیماری اگزما میتواند در قسمتهای مختلفی از بدن ظاهر شود. معمولاً مناطقی که پوست ضخیمتر و بافت پوستی حساستری دارند، اغلب تحت تأثیر قرار میگیرند. به عنوان مثال:
- صورت: بیماری اگزما ممکن است در اطراف چشمها (پلکها)، پیشانی، گونهها و دهان ظاهر شود.
- دستها: نواحی پشت دستها، آرنجها، مچها و انگشتان میتواند تحت تأثیر قرار بگیرد.
- پاها: بیماری اگزما معمولاً در نواحی زانوها، پاشنهها، انگشتان پا و دور پاها رخ میدهد.
- جاهای چرکین: معمولاً بیماری اگزما در نواحیی که فرسودگی پوست و تماس با عوامل تحریککننده مثل رطوبت و چربی وجود دارد، مانند جاهای چرکین (مثل زیر بغل، ته دست و ته پا) ظاهر میشود.
مهم است بدانید که علائم بیماری اگزما و محدوده تحت تأثیر قرار گرفتن آن ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. علاوه بر این، بیماری اگزما ممکن است به صورت گسترده در سراسر بدن ظاهر شود. در صورت بروز علائم مشکوک، مراجعه به پزشک متخصص پوسته توصیه میشود تا تشخیص دقیقی دریافت و درمان مناسب را تعیین کند.
خواص گیاهان دارویی برای درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماری اگزما:
گیاهان دارویی ممکن است در کمک به درمان و پیشگیری از بیماری اگزما نقش مفیدی داشته باشند. هرچند که تأثیر آنها ممکن است در هر فرد متفاوت باشد و قبل از استفاده باید با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه، چند گیاه دارویی که معمولاً برای درمان و کاهش علائم اگزما مورد استفاده قرار میگیرند را ذکر میکنیم:
- شاهتره (Liquorice): شاهتره دارای خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی است که ممکن است به کاهش التهاب پوست و خارش مرتبط با اگزما کمک کند.
- بابونه (Chamomile): بابونه خواص ضد التهابی و آرامشبخشی دارد. مصرف ترشحات حاصل از بابونه میتواند در کاهش خارش و التهاب پوست مؤثر باشد.
- عصاره آلوئهورا (Aloe Vera): عصاره آلوئهورا خواص التیامبخشی و ضد التهابی دارد که میتواند به تسکین و بهبود آسیب پوست در اگزما کمک کند.
- چای سبز (Green Tea): چای سبز دارای خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی است. مصرف داخلی یا استفاده موضعی از چای سبز ممکن است به بهبود علائم اگزما کمک کند.
- رازیانه (Fennel): رازیانه خواص ضد التهابی و ضدافزایش بخش فعالیت سیستم ایمنی را دارد. مصرف رازیانه ممکن است به بهبود علائم اگزما کمک کند.
همچنین، توصیه میشود قبل از استفاده از هر گونه گیاه دارویی، با پزشک خود مشورت کنید، به ویژه اگر شما دارای هر گونه حساسیت یا واکنش آلرژیک به گیاهان خاصی هستید. پزشک شما میتواند بر اساس شرایط شما و تعاملات با داروهای دیگر، راهنمایی کند.
درمان دارویی برای بیماری اگزما:
درمان بیماری اگزما معمولاً بر اساس شدت علائم، نوع و محل ظهور بیماری و واکنشهای شخصی سازمان دهی میشود. در ادامه، روشهای درمان دارویی شائع برای کنترل بیماری اگزما را شرح میدهیم:
- کرمها یا پمادها موضعی: استفاده از کرمها و پمادهای موضعی ضد التهابی، مرطوبکننده و ضد حساسیت میتواند به کاهش خارش، قرمزی و التهاب پوست کمک کند. این دسته شامل کورتیکواستروئیدها (مانند هیدروکورتیزون)، کالسینورین دیریوات (مانند تاکرولیموس) و موضعیهای دیگر مانند کرمهای مرطوبکننده و آنتیهیستامینها است.
- کرمها و شامپوهای ضد قارچ: در صورت وجود عفونت قارچی همزمان با اگزما، استفاده از کرمها و شامپوهای ضد قارچ ممکن است تسکین بیشتری به علائم اگزما بدهد.
- داروهای خوراکی: در بعضی موارد، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند آنتیهیستامینها (برای کاهش خارش)، کورتیکواستروئیدها (برای کنترل التهاب) یا داروهای ایمونوساپرسانت (برای تنظیم سیستم ایمنی) تجویز کند.
- درمانهای سیستمیک: در موارد شدید و مقاوم به درمان، ممکن است پزشک داروهای سیستمیک مثل متوترکسات، سیکلوسپورین، آزاتیوپرین و یا داروهای دیگر را تجویز کند.
- نور درمانی (Phototherapy): استفاده از نور درمانی با استفاده از نور UVB (طول موج بالا) یا PUVA (ترکیب پسورالن و نور UVA) ممکن است در برخی از موارد به کنترل علائم اگزما کمک کند.
همچنین، اصلاح عوامل تحریککننده مانند استفاده از محصولات نرمکننده پوست، جلوگیری از تماس با آلرژنها، حفظ رطوبت پوست و مدیریت استرس نیز برای کنترل بیماری اگزما مهم هستند. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راهکارهای درمانی برای شرایط خاص شما را تعیین کند.
بهترین رژیم غذایی و سبک زندگی برای اینکه به بیماری اگزما مبتلا نشویم:
با توجه به ماهیت پیچیده و علتهای گوناگون بیماری اگزما، تأثیر رژیم غذایی و سبک زندگی بر این بیماری در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. با این حال، برخی اصول عمومی که ممکن است به کاهش عوارض اگزما کمک کنند، عبارتند از:
- مصرف غذاهای ضد التهابی: تغذیه مناسب و مصرف غذاهای ضد التهابی مانند میوهها و سبزیجات تازه، ماهی چرب (مثل ماهی سالمون و ماهی تون)، روغنهای گیاهی (مانند روغن زیتون و روغن کانولا) و آجیلها، ممکن است به بهبود علائم اگزما کمک کند.
- جلوگیری از غذاهای تحریککننده: اطعامیهایی مانند نمک، فلفل، آلکل، اسید استوماک و غذاهای حاوی مواد نگهدارنده و رنگهای مصنوعی میتوانند علائم اگزما را تشدید کنند. بهتر است این غذاها را به میزان کمتر مصرف کنید یا از آنها خودداری کنید.
- رعایت تعادل بین رطوبت و خشکی پوست: حفظ رطوبت پوست با استفاده از مرطوبکنندههای طبیعی و مناسب برای نوع پوستتان (مانند روغنهای طبیعی و آلوئهورا) میتواند به کاهش خشکی و التهاب پوست کمک کند.
- مدیریت استرس: استرس میتواند عوامل شدید کننده علائم اگزما باشد. روشهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق، یوگا و فعالیتهای لذتبخش ممکن است به کنترل استرس و بهبود علائم اگزما کمک کند.
- دوری از عوامل تحریککننده: سعی کنید تماس با آلرژنهای شناخته شده (مانند گرده گل، خاک، گربه، سگ و...) را کاهش دهید و در صورت نیاز از ماسک برای حفاظت در برابر آلرژنها استفاده کنید.
به هر حال، بهتر است با پزشک خود در مورد رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب برای شرایط خاص خودتان مشورت کنید. پزشک میتواند بر اساس شرایط خاص و سبک زندگی شما راهنمایی ها و درمان های لازم را به شمار ارائه دهد.
اگر به بیماری اگزما دچار شدیم چه کار کنیم؟
اگر به بیماری اگزما دچار شدید، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- مشاوره پزشک: در صورت بروز علائم اگزما، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. پزشک میتواند تشخیص دقیق بیماری را بررسی کند و برای شما یک برنامه درمانی مناسب تدوین کند.
- حفظ رطوبت پوست: استفاده از مرطوبکنندههای مناسب برای پوست، به خصوص پس از استحمام، میتواند به کاهش خشکی و التهاب پوست کمک کند.
- استفاده از کرمها و پمادها موضعی: استفاده از کرمها و پمادهای ضد التهابی و مرطوبکننده معمولاً به کاهش خارش، قرمزی و التهاب پوست کمک میکند. مطابق دستورات پزشک خود از این محصولات استفاده کنید.
- جلوگیری از تحریککنندهها: سعی کنید با دوری از عوامل تحریککننده مانند آلرژنها، محصولات شیمیایی قوی، چربیها و مواد تحریککننده دیگر، عوارض بیشتر را کاهش دهید.
- پوشیدن لباسهای مناسب: استفاده از لباسهای نرم و پنبهای به جای لباسهای سنگین و خارجی میتواند به جلوگیری از تحریک پوست کمک کند.
- مدیریت استرس: تلاش کنید استرس را کاهش دهید و از روشهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرین تنفس عمیق و ورزش استراحتی استفاده کنید.
- رعایت تمیزی: حفظ تمیزی پوست و جلوگیری از عفونتهای مرتبط با خارش و خراشیدگی مهم است. دستها را قبل از استفاده از کرمها و پمادها بشویید و از قرار دادن آلودگیهای محیطی روی پوست خودداری کنید.
همچنین، همیشه مهم است با پزشک خود در ارتباط باشید و هر تغییر علائم را به او گزارش دهید. او میتواند راهنماییهای دقیقتری در مورد مدیریت بیماری به شما بدهد.